สรุป Zoom ป้าใส : ภาคนครหลวง ๑๖
โดย ป้าใส (เกษมสุข ภมรสถิตย์) นักวิชาการเจดีย์วิทยา
ตอนที่ ๑
หัวข้อที่บรรยายเรื่องเจดีย์
วันอาทิตย์ ๒๑ กุมภาพันธ์ พ.ศ.๒๕๖๔
เวลา ๑๔.๓๐-๑๖.๓๐ น
เจดีย์ในยุคต้นมีความเป็นมาหรือเกิดขึ้นได้อย่างไร
สรุปฉบับย่อ…ดังว่า
เนื้อความ ดังนี้
๑ เจดีย์ยุคพทธกาล : รูปแบบเจดีย์มาจากดำริของพระพุทธเจ้า คือ รูปทรงบาตรคว่ำ หรือ ทรงมูลดิน ซึ่งมาจากการที่ท่านบอกให้พระอานนท์นำผ้าครองมาวางซ้อนทับ ๓ ชั้น และนำบาตรไปคว่ำลงบนผ้าครอง จุดประสงค์เพื่อรำลึกถึงพระองค์ ตัวอย่างได่แก่ เจดีย์ชเวดากอง เจดีย์นครปฐม เจดีย์พระธาตุศรีจอมทอง
๒ เจดีย์หลังยุคพุทธกาล แบ่งเป็น ๓ ระยะ คือ สมัยพระเจ้าอโศก ทรงสร้างเป็นทรงโดม และฐานเป็นทรงกลม ส่วนทรงแหลมเริ่มต้นปรับเปลี่ยนที่ประเทศศรีลังกา เพื่อต้องการรูปแบบที่เป็นของตนเอง และไม่สามารถสร้างเจดีย์ได้สูงมากจึงใช้ยอดแหลมแทน ในประเทศไทย ปัจจุบันพระมหาธรรมกายเจดีย์ก็ใช้ทรงโดม และมีฐาน๓ฐาน ดังนั้นพอกล่าวสรุปได้ว่า
๒.๑ สมัยพระเจ้าอโศก ปรับเป็น รูปทรงโดม หรือ ทรงกลม โดยแบ่งเป็น ๓ ฐาน คือ
พุทธรัตนะ อยู่ชั้นบนสุด
ธรรมะรัตนะ อยู่ชั้นกลาง
สงฆ์รัตนะ อยู่ชั้นล่างสุด
จุดประสงค์เพื่อ ให้รำลึกถึงการปฏิบัติธรรม
ตัวอย่างเช่น
Fayaz tepe เมืองเทอร์เมซ อุซเบกิสถาน
Dhamma chakra stupa
เจดีย์เกสริยา อยู่ระหว่างปากีสถานและอัฟกานิสถาน
Kanishka Stupa,Peshawar,Pakistan
Amluk Dara Stupa อยู่ที่เมืองSwat valley ระหว่างอินเดียกับดินแดนคว้น แคสเมียร์
๒.๒ เจดีย์รูปทรงแหลม
ตัวอย่าง ได้แก่
เจดีย์ถูปราม เป็นเจดีย์แห่งแรกของศรีลังกา
เจดีย์รุวันเวลิ หรือ รุวันเวลิเซย่า
๒.๓ เจดีย์รูปทรงโดม หรือ ทรงกลม แบ่งเป็น ๓ พื้นที่
พุทธรัตนะ อยู่ชั้นบนสุด
ธรรมะรัตนะ อยู่ชั้นกลาง
สงฆะรัตน อยู่ชั้นล่าง
ตัวอย่าง ได้แก่ พระมหาธรรมกายเจดีย์
สรุปได้ว่า เจดีย์ยุคดั้งเดิมเป็นเจดีย์ทรงบาตรคว่ำ หรือ ทรงมูลดิน ที่มีลักษณะทรงกลม
ต่อมาหลังยุคพุทธกาล สมัยพระเจ้าอโศกจะพัฒนาเป็นรูปทรงโดม
ลักษณะเป็นทรงกลมเพื่อรำลึกถึงการปฏิบัติธรรม
ที่แสดงให้เห็นว่า ทรงกลมคือดวงธรรมภายใน
ต่อมาประเทศศรีลังกาได้ ต่อเติมเป็นรูปทรงยอดแหลม
เพื่อเขียนเป็นส่วนโค้งที่มองไม่เห็น เพราะไม่สามารถสร้างสูงไปได้อีกแล้ว
พระมหาธรรมกายเจดีย์สร้างเป็นรูปทรงโดมที่มีลักษณะทรงกลม
ถือว่าได้สร้างตามหลักการที่พระพุทธเจ้าตรัสดำริกับพระอานนท์
ในการอนุญาตให้สร้างเจดีย์เพื่อรำลึกถึงพระองค์ โดยใช้บาตรคว่ำลงบนผ้าครอง ๓ ผืน“เจดีย์ทรงกลม
เป็นเจดีย์ทรงที่ถูกต้องที่สุดในโลก”
(เกษมสุข ภมรสถิตย์ นักเจดีย์วิทยา)
- อ่านบทความฉบับเต็ม ตอนที่ ๑
- อ่านป้าใส ตอบ : น้องเจมส์ ถาม เรื่อง เจดีย์ยุคต้นมีความเป็นมาหรือเกิดขึ้นได้อย่างไร ตอนที่ ๑
- ผู้สรุปเนื้อหา Zoom โดย : มังกรน้ำเงิน
- อินโฟกราฟิกZoom โดย : ทีมบล็อกเกอร์(Eos:หัตถ์สวรรค์ปัญญาเทวดา)
- ติดตามรายการป้าใส ทุกวันเสาร์ เวลา ๑๗.๓๐-๑๙.๐๐ น. ที่ห้อง Zoom ตามภาพด้านล่าง หรือ ลิงค์ Zoom072.com/n16/2
- ฟังรายการย้อนหลังที่เพจ At last you win นครหลวง ๑๖ หรือ ช่อง Saccadhamma Channel บน ยูทูป
